U travnju 2019., protesti i neredi su zahvatili Sudan, svrgnuli su vladara Omara al-Bashira, nakon 30 godina na vlasti, i doveli do njegovog hapšenja. General-pukovnik Abd al-Fattah Burhan, komandant Sudanskih oružanih snaga (SAF), udružio se s Mohammedom Hamdanom Dagalom (poznatim kao Hemedti), komandantom brutalne milicije Džandžavidi, kasnije preimenovane u Snage za brzu podršku (RSF) i zajedno su preuzeli vlast u državnom udaru. Ovo je postalo kratkotrajno vodstvo trijumvirata kada im se kao premijer pridružio civilni političar Abdalla Hamdok
Trenutna situacija
Hemedtijev Cope D’etat 15. aprila 2023., kako bi uklonio Burhana – što je zauzvrat dovelo do erupcije intenzivnog i krvavog rata između njegovih milicija i demonstranata. Stotine je ubijeno, a borbe su se proširile. Ovo je potisnulo Sudan u nemire.
Burhan optužuje Hemedtija za subverziju i okrutnost prema civilnom stanovništvu, kao i za pobunjeničke napade na trupe SAF. Konačno, borba za premoć Burhana i Hemedtija je odraz njihovog različitog porijekla i složenosti sudanske političke kulture. Bashirovo naslijeđe u potrazi za hegemonijom odgovarajućih plemena. Hemedti želi da RSF u potpunosti integriše u SAF – što će sigurno imati uznemirujuće efekte i poteškoće za vojsku i sudansko društvo. Bashir, iz plemena Ja’aliyin, upravljao je zemljom tri decenije – koristeći i nametanje strogog islamskog zakona, u sprezi sa Nacionalnim kongresom Hasana Turabija i brutalnom upotrebom vojne sile za zatiranje protivnika. Turabi je bio taj, koji je predvodio ideologiju protiv Afrikanaca iz Darfura, navodno sa radikalnom islamskom platformom sa rasističkim elementima.
Turabi je predvodio ideološki put u genocid. Burhan je, dok je napredovao kroz redove oružanih snaga, bio član plemena Shai’kiyyah. Hemedtijevo pleme je Rezaiykat (gdje je bio pastir kamila), na jugozapadu, a njegov RSF je izdanak nasilne arapske milicije – ranije poznate kao „Džandžavidi“ koje su se mnogi bojali. Stoga je borba za vlast također plemensko pitanje: poput Bashira, Burhan je htio vodstvo u Kartumu. Zapadni Sudanci afričkog porijekla, kao što su Fur i druga plemena – bili su diskriminirani od strane Kartuma još od nezavisnosti.
Arapski Džandžavidi osudili su genocid kao oruđe u službi Bashira i Turabija. Novi talas pokolja pripadnika crnačkih plemena u Darfuru od strane Hemedtijeve RSF milicije sada se dešava. U događajima koji su se proširili na Darfur u oktobru 2023.godine ubijene su hiljade ljudi, mnogi su ranjeni, a neki su uspjeli pobjeći iz regije.
U saopštenju Međunarodne organizacije za migracije (IOM) govori se o stotinama žrtava u El Geneini 4. i 5. novembra. Približno 700 ljudi je navodno ubijeno u Zapadnom Darfuru nakon sukoba između sudanske vojske i paravojne RSF 9.novembra. Žene iz grada Al-Junina (Zapadni Darfur) plaču nakon što su primile vijest o smrti njihovih rođaka dok su ih čekali u (na granici) s Čadom (9. novembra). Stotine je povrijeđeno, a 300 se vodi kao nestali.
Izvještavaju o velikom masakru od strane RSF-a koji broji stotine do hiljade građana Darfura (9. novembar). Neke humanitarne organizacije su to opisale kao „etničko čišćenje“ (10. novembar).
Pozadina
Sultanat Darfurski u zapadnom Sudanu, dodat je Sudanu tek 1916.godine nakon što je Ali Dinar, posljednji sultan Darfura, poražen od strane britanskih snaga. Od nezavisnosti Sudana (1956.), ovaj teritorijalni okvir je sačuvan do 9. jula 2011.godine – nezavisnosti Južnog Sudana nakon njegovog odvajanja od Sudana, nakon dugog, teškog procesa. Sudanske granice su doživjele transformaciju, koja je ponekad pokazivala nasilnu, ratobornu prirodu, politički, vjerski i ekonomski mozaik proizašao iz napetosti između granica i identiteta. To je dovelo do najbrutalnijeg genocida u Darfuru.
Međunarodni krivični sud u Haagu izdao je u julu 2008.godine nalog za hapšenje Omara al-Bashira i pojedinih ministara njegove vlade zbog zločina protiv čovječnosti (a kasnije i genocidnog pokolja nad ne-arapskim državljanima) počinjenih u Darfuru, prema procjenama ubijeno 350.000-500.000 muškaraca i žena od strane Džandžavida od 2003. do 2005.godine.
Ovaj genocid traje (sa određenim prekidima) do sada. Pored rasnih (semiti i hamiti) i vjerskih (muslimani, kršćani i animisti) podjela, postoje velike razlike unutar samih etničkih grupa.
Muslimani su podijeljeni u grupe koje tvrde da imaju arapske korijene naspram nearapskih afričkih grupa. Proces islamizacije Darfura započeo je krajem 16. vijeka. Pravi se jasna razlika između „arapsko-muslimanskog sjevera“ (sa središtem u Kartumu), „afričkog (hamitskog/crnog) kršćanskog (i nešto animističkog) juga“ (koji se nalazi u Južnom Sudanu). Na zapadu (Darfur) podjela je na „arapsko-muslimanski sjever“, protiv afričko-muslimanskih (ne-Arapa), to je sukob na rasističkoj osnovi – a ne na vjerskoj.
Trgovci robljem u Sudanu su uglavnom bili Arapi (najpoznatiji je bio Rahma Abu Zubair), postoje i ostaci tradicionalnog pojma gospodar-rob, arapsko-afričkog, koji se također nalazi u drugim zemljama duž podsaharske crte (kao što je Mauritanija).
Kartumski rat u Darfuru, i u pograničnim oblastima, manifestira podjele u sudanskom društvu: Arapi protiv Afrikanaca, centar protiv periferije, te između muslimana s jedne strane i kršćana i onih s tradicionalnim afričkim religijama s druge strane.
Zapažanja
Rat se širi na Darfur dok ga Hemedti i njegova RSF milicija koriste za osudu za genocid u Darfuru. Dok je međunarodna pažnja usmjerena na rusko-ukrajinski rat i rat u Gazi, oni pojačavaju svoje aktivnosti.
Hemedti/Burhan borba za moć još nije završena i proteže se po cijelom Sudanu, Hemedti i njegovi sljedbenici učestvuju u masakru u Darfuru. Visok talas antisemitizma koji raste na zapadu – mogao bi donijeti neznanje o Hemedtijevoj ulozi u masakru.
Adam Muhamad Barima iz Darfura (u Izraelu od 2008.) – ubijen je od strane Hamasa 7. oktobra u napadu na Sderot (sa svojim susjedima Jevrejima). Njegovi prijatelji iz Darfurske zajednice u Izraelu rekli su (17.11.2023): „Ono što je Hamas uradio je slično stvarima koje su se desile u Darfur – Hamas je Džandžavid“. Druge zemlje treba da se osvrnu na genocid u Sudanu i razmotre svoju podršku lideru koji je izvršilac masakra.
Ljubljana/Jerusalem, 4.prosinca 2023. (IFIMES)
